U petak 31.05. u 20:30 u projekcijskoj sali Kino kluba Split možete prisustvovati projekciji filma Ilektrikos angelos (Električni anđeo; 1981) u režiji pionira suvremene grčke eksperimentalne kinematografije Thanasisa Rentzisa. Rentzis je poznat i kao direktor Međunarodnog filmskog festivala u Solunu, te profesor estetike filma i audiovizualnih umjetnosti na Atenskom sveučilištu. Suvremene interpretacije neovisne grčke kinematografije njegove su radove s početka karijere sklone sagledavati i kao temeljni okvir za raspravu o univezalnom fenomenu underground filma.
THANASIS RENTZIS – DADAISTIČKI SINEATSKI REVOLUCIONAR
Dadaistički (a moglo bi se kazati i hermetični bizantski) panerotizam Thanasisa Rentzisa (1947), pionira suvremene grčke eksperimentalne kinematografije, rezultirao je autorskim arhivskim filmskim talogom iz današnje perspektive presudno vezanim uz socijalne/studentske proteste uperene protiv vojne hunte koja je zemljom vladala od 1967 do 1974. godine. Nesputani referencijalni okvir cinéma vérité stila u Rentzisovoj sineatskoj interpretaciji s polaznom osnovom u direct cinema integracionizmu predstavljao je u prethodno navedenom periodu jednu od temeljnih medijskih “žaoki” na osnovu kojih je “prljava voda” šireg kulturnog konteksta obilno dolijevana u kipuće ulje uličnih nereda izbilih nakon što je 17. studenoga 1973. vođa hunte i ražalovani informator CIA-e Georgios Papadopoulos (1919-1999) oklopnim vozilom razvalio kapiju politehničkog fakulteta u Ateni. Thanasis Rentzisovi rani filmovi “Mavro + aspro” (Crno + bijelo; 1973), te Vio-grafia (1975) alternativna su dokumenta revolucionarnih procesa primarno definirana scenografskom marginom urbane fronte sa koje u realnom vremenu na nacionalnoj televiziji, kao ni u izvješćima i prilozima inozemnih novinara, nije derivirana nikakva suvisla informacija. Donekle isforsirani Rentzisov vulgarni vestenizam, posve netipičan za grčku kinematografiju koja je tradicionalno subblokovski definirana, najbolje oslikava scena iz filma “Crno – bijelo” formirana kadrovima (srednjim i polutotalima) mladića koji pomatra poster Franka Zappe u jednom atenkom dućanu dok se u pozadini čuje muzika banda Deep Purple. Groteskna objektna polimorfnost filma Ilektrikos angelos (Električni anđeo; 1981), Rentzisovog zrelog i najpoznatijeg uratka koji ovog petka prikazujemo u projekcijskoj dvorani Kino kluba Split, donekle je logična ekstenzija nastupnih autorovih projekata koja kinematografsku luč vješto izmješta sa revolucionarnih procesa u pravcu onirično interpretiranog posttraumatskog socijalnog beznađa i kaosa prevrednovanja s težištem na defektu u predodžbi spolne sfere. Reverzibilna cinéma vérité filmska kaša koju reprezentira “Električni anđeo” cinično je apatična koda jednog perioda grćkog društveno-političkog razvoja, a ujedno i prelomna točka u karijeri Thanasisa Rentzisa koji se neposredno nakon premijernih prikazivanja izmjestio u TV produkciju i neovisno o njoj do sada realizirao samo jedan filmski projekt – dokumentarac Siopiles mihanes (Tihe Mašine; 1999). Vrasidas Karalis, ekspert za grčku kinematografiju angažiran pri australskom nacionalnom sveučilištu u Sydneyu u svojoj studiji “A History of Greek Cinema” (Povijest grčke kinematografije; 2002) Rentzisa je klasifikacijskim konceptom izlaganja, zajedno sa Nikosom Nikolaidisom (1939-2007), Theodorosom Angelopoulosom (1935-2012) i Kostasom Sfikasom (1927–2009), definirao kao ključnog modernistu grčke filmske umjetnosti čija je altenativna vizualna percepcija drastično reartikulirala fundamentalna stilska određenja i logiku uporabe gradivnih elemenata filmskog jezika u gabaritima cjelokupne nacionalne filmske proizvodnje. Karalisovom prigodnom odabiru autora moglo bi se dodati i Antoanetu Angelidi (1950), vjerojatno najznačajniju žensku predstavnicu suvremenog grčkog eksperimentalnog filma, koja je (komparirano redateljskim senzibilitetom) iznimno bliska Rentzisu i njegovom poimanju umjetničke avangarde.
“They established the imaginative schemata that brought to prominence undisclosed aspects of experience by elucidating them and rendering them signifiable.”
(Vrasidas Karalis)
Tijekom sedamdesetih godina prošlog stoljeća, osim redateljskim, snimateljskim i montažerskim poslovima, Rentzis se bavio i filmskom analitikom/kritikom s dadaističkim tendencijama, a uređivao je i periodičnu publikaciju “Film”, teorijski inklinirani žurnal koji je tiskan na nestandarnom papiru i plasiran u nestandarnim formatima s nakanom radikalne reinterpretacije kolektivnog filmskog iskustva i plasmana ideja usko vezanih uz tradiciju ruskog eksperimentalnog formalizma i futurizma. Kao glavni urednik “Filma” Rentzis je nametao inovativno tumačenje produkcijskih postulata utemeljeno na osobnoj krilatici o poetskoj transformaciji i političkoj borbi koje se manifestiraju kao paralelni procesi. Njegova “code-making” definicija avangardne kinematografije (u opoziciji s tradicionalnom/kovencionalnom i inovativnom/altenativnom filmskom proizvodnjom) ne iziskuje samo reorganizaciju konvencionalnih sineatskih kodova već i novo promišljanje formalih tehničkih relacija i scenografskih referenci na temelju čega se alternira i trenutna percepcija autora kao poželjno neovisnog spektatora društveno-političkih procesa.
“The avant-garde filmmaker, like the modern artist, is independent od society, having no specific social goal, an unusual opinion in Greek semiotics.”
(Thanasis Rentzis)
Radikalna Rentzisova filmska pozicija integriana je i u širi kontekst razmatranja tzv. semiotičkih sfera na kojima se temelji i klasični enciklopedijski zbornik “The Semiotic Sphere” (Semiotičke sfere; 1986) koji su uredili američki lingvisti Thomas A. Sebeok i Jean Umiker-Sebeok. Dokidanjem proizvodnog koncepta u korist TV angažmana i akademske integracije Rentzis je postao poznat i kao direktor Međunarodnog filmskog festivala u Solunu, te profesor estetike filma i audiovizualnih umjetnosti na Atenskom sveučilištu. Suvremene interpretacije neovisne grčke kinematografije njegove su radove s početka karijere sklone sagledavati i kao temeljni okvir za raspravu o univezalnom fenomenu underground filma.
Thanasis Rentzis – Ilektrikos angelos (1981)
“A typical experimental film, in which a variety of audiovisual techniques are used to create the sense of polymorphic eroticism as developed by European and Mediterranean cinematography of the 20th century. Combining the methods of “animation” and “live action”, this intricate work embodies the idea of an “ars combinatoria”. The structure is loose, with neither a central axis nor a point where everything converges, contributing greatly to the open-ended character of the film, where rhythm is the key element.”
(Grčki filmski arhiv – http://www.tainiothiki.gr/v2/lang_en/filmography/view/1/993/)
Trajanje: 80 minuta
Država: Grčka
Jezik: grčki (engleski titlovi)
Tehnika: kolor (1.66:1)
Projekcije petkom u Kino klubu Split edukativnog su karaktera, namijenjene članovima i ostalim zainteresiranima, ulaz je besplatan, svi su dobrodošli.
Za Kino klub Split:
Darko Duilo
…
