U petak 21.09. u 20:30 u projekcijskoj sali Kino kluba Split možete prisustvovati drugoj iz trotjednog ciklusa projekcija Cinéma Abattoir.
Cinema of Transgression
Iako je bazično etimološko tumačenje transgresivnog postupka prvenstveno u skladu s ofenzivnim konceptima koji dijelom karakteriziraju sub/kontrakulturne projekte, kao i underground umjetnost općenito, u slučaju filmskog “prijestupa” autora koje smo skloni, temeljem istovjetnog markera koji je na naznačenu produkciju 1985. prvi primjenio Nick Zedd, važno je naglasiti još nekoliko dominantnih tehničkih odrednica. Radi se, naime, o filmovima koji (stilski/produkcijski/estetski) pružaju specifičan vitalni otpor suvremenim sineatskim trendovima, ponekad ih brutalno dokidajući “barbarskim” metodama komponiranja i izvedbe kadra i montažnim postupcima, te zadiru u arhaizam sedme umjetnosti s nakanom da djelatne prakse filmske proizvodnje naizgled anakronim odmakom od bilo kakvog nametnutog trenda i neovisno o njegovoj konstrukciji i institucionalizaciji “preprave” do u ishodišnu točku odnosa autonomnog kreatora i adaptiranog medija pokretne slike. Donekle opsesivno pornografiranje (sukladno prethodno navedenom) temeljna je retrogradna odrednica kinematografije transgresije s naglaskom na isticanju fundamenta filmskog djelovanja u svojevrsnoj potrebi za razotkrivanem prvobitnih nagona vrste, o čemu se može unedogled sporiti iako je nemoguće psihoanalitički dokinuti “dubinsko” tumačenje temeljem kojeg bi, primjerice, film Ulazak vlaka u stanicu (L’arrivée d’un train à La Ciotat; 1896) braće Lumière zapravo predstavljao simboličko namirenje očekivanja publike vezano uz mehaničko isticanje organske penetracijske potrebe, a Radnici napuštaju tvornicu (La sortie de l’usine Lumière à Lyon; 1895), uradak istih autora, simboličku ilustraciju (primarno) defekacijskog aspekta oralnog kompleksa. Kinematogafski opusi sistematizacijski transgresivnih autora zantnim su dijelom utemeljeni i na specifičnom životnom iskustvu generacija formiranih u kontekstu društveno-političkih okolnosti sjevernoameričkog kontinenta tijekom pedesetih i šezdesetih godina prošlog stoljeća. Primjerice: Richard Kern, pivotalna osobnost transgresivne kinematorafije Lower East Sidea (New York) kao dječak rođen u mjestu Roanoke Rapids (ruralna Sjeverna Carolina) pratio je oca novinskog urednika pred bankrotom na zadacima (uključujući fotografiranje) izvještavanja o nadutim leševima koji bi isplutali na obale rijeke, te o mitinzima u organizaciji Ku Klux Klana koji su ponekad uključivali krvave rituale (navedeno prema interviewu s atorom koji je vodio Jack Sargeant za potrebe studije “Deathtripping – The Extreme Underground publicirane 1995.). Kraći esej Nick Zedda o transgresijskoj kinematografiji, kao i stream nekih značajnijih radova reprezentativne pionirske Lower East Side (New York) “škole” možete pronaći na web adresi: http://www.ubu.com/film/transgression.html.
U skladu s temeljnim odrednicama za kojima su se povodili autori “prve generacije” američkih transgresivnih sineasta kodirana je i većina radova objedinjenih konceptom Cinéma Abattoir. No, za razliku od primarnog, prilično instinktivnog produkcijskog manirizma Nicka Zedda, Richarda Kerna i ostalih istaknutih prorotipskih autora, ekipa (mahom kanadskih) mladih redatelja okupljena u Montréalu (Québec) sredinom prve dekade ovog stoljeća zahvaljujući prvenstveno entuzijazmu agilnog Pierre-Luc Vaillancourta, imala je detaljnije razrađen koncept koji je formalno (uz proizvodnju) uključivao i arhiviranje radova nekih veterana sličnog stvaralačkog senzibiliteta (kao što su Jean-Pierre Bouyxou, Roland Lethem ili Aryan Kaganof), kao i direktnu distribucijsku platformu zasnovanu na kompiliranju tri komercijalna DVD izdanja za potrebe globalnog plasmana. Moglo bi se kazati kako je Cinéma Abattoir kao uspješan filmski pokret/projekt “zacementirao” transgresijsku kinematografiju kao zbirnu produkcijsku činjenicu (prvenstveno zahvaljujući fenomenu uspjeha tzv. “druge generacije autora” kao presudnom stilskom legitimiranju u širem kontekstu konvencijske rasprave o prvacima u umjetnosti), te budućim radovima nastalim na tragu libertinski labavih postulata u odnosu na kinematografsku tradiciju osigurao širu raspoznatljivost i barem donekle olakšao plasman.
U sklopu ovog trotjednog, moglo bi se kazati didaktičko – inaugurativnog, uvodnog ovosezonskog ciklusa projekcija u organizaciji Kino kluba Split prikazati ćemo kompletan arhivski repertoar sa sva tri (digitalne kopije) službena Cinéma Abattoir DVD-a.
Ovog petka na rasporedu su filmovi objedinjeni pod nazivom “incarnation”:
Les Souffrances d’un oeuf meurtri (Roland Lethem), Belgique, 1967, 15 minutes
“Muke oskrvnutog jaja” četverodijelna je stilski neuravnotežena filmska lamentacija zasnovana na simbolizmu bezobzirnog odbacivanja (reckless abandonment) ploda, u podkontekstu koje se nadziru i elementi primitivnih abortivnih tehnika. Prvi segment vizualno je prihvatljivija interpretacija tzv. “Danish Starfish” spolne perverzije (fetišističko penetriranje šakom u anus uz naknadno širenje prstiju), drugi je zasnovan na voajerskom (subjektivnom) potvrđivanju onirične autoerotičnosti, treći integrira nekrofiliju i religijsku simboliku, dok je zaključni segment minimalizirana krvava orgija (oskrvnuće jaja kao prelaznog oblika iz neživog u živo). Zvučnu kulisu čine simulirani krici novorođenčeta, predimenzionirano pohotno stenjanje, te pozadinski šumovi uz atmosfesrske eskapade. Belgijski veteran Roland Lethem (1942) vlastiti je uznemirujući filmski rukopis izgradio na temeljima kinematografije autora poput Luisa Buñuela i Jeana Cocteaua, kao i istaknutijih pripadnika japanske sineatske avangarde. Ove godine je promovirao dva nova dugometražna projekta: “Bande de cons!” (Gomila šupaka) i “In Memoriam Alfons Vranckx”.
Catharsis Hélène (Cattet et Bruno Forzani), Belgique, 2000, 3 minutes
Trominutna filmska parafraza nadrealne katarzične autodesrukcije provedene strojnim mljevenjem muškog organizma (do spolovila) izvedena je u digitalnoj tehnici s inventivnim vizualnim rješenjima i dojmljivim tranzitnim teksturama uz pridruženu preciznu sound f/x pozadinu. Hélène Cattet i Bruno Forzani bračni su par francusko-belgijskih eksperimentalnih redatelja. Nakon međunarodnog uspjeha njihovog prvog dugometražnog igranog filma Amer (Gorčina; 2009), postmodernog eksperimenta na tragu reciklaže giallo žanra, specifičnog fenomena (izvorno) talijanske kinematografije dvadesetog stoljeća, snimili su još dva zapažena projekta zasnovana na istim temeljnim produkcijskim postulatima: kaleidoskopsku halucinaciju “L’étrange couleur des larmes de ton corps” (Neobična boja suza tvoga trupla; 2013) i hibrid filma mediteranskog ugođaja i acid westerna “Laissez bronzer les cadavres” (Neka leševi opepele; 2017).
Pandrogeny Manifesto (Aldo Lee, Dionysos Andronis et Breyer P-Orridge) Grèce / France / New York 2005, 11 minutes
Ova pamfletska “genorazgradbena” vinjeta smišljeno je podkontekstualno uperena protiv aktualne tehnologije DNA manipulacije, te realizirana u kontekstu blasfemične slobodne interpretacije kršćanske dogme konstruirane iz osobnog rakursa obaju spolova, te u okviru njihovog usiljenog dijaloga (uz središnje simbolično kontraplaniranje s izmjenama profil i an face pozicija). Internacionalnim autorskim trojcem dominirao je kontroverzni Breyer P-Orridge čije su kompozicije “Exotica” i “Persuation” (iz perioda djelovanja u okviru skupine Throbbing Gristle) korištene kao degradirani pozadinski soundtrack filma.
Theocordis (Serge de Cotret), Canada, 2007, 10 minutes
Film je snimljem Super 8 kamerom, te montažno razgrađen layerom televizijskih smetnji u pozadini temeljne vizualne strukture. Ikonografija bogomolje s naglaskom na motiv spasiteljevog srca atmosferski je dograđena fotografijama američke glumice i najskupljeg fotomodela pedesetih godina prošlog stoljeća Dorothy Virginie Margaret Jubae, poznatije kao Dovima (1927–1990), bivše uličarke i (prema nekim tumačenjima) prostitutke, te erektiranog penisa koji je pripisan stanovitom Monku Boucheru, a koji se povremeno, zahvaljujući montažnim akrobacijama, vrlo nestašno nađe prislonjen uz spasiteljeva usta. Ritmika i dinamika zvučnog zapisa koji su (uz redatelja Sergea de Cotreta) realizirali Simon Carignan i Kevin Jones definirana je industrijskim gibanjem, te sugerira ubrzani protok vremena.
Pantelia (Micki Pellerano), US, 2007, 10 minutes
Pantelija je numerološka farsa (filmski sepia kolaž sastavljen od znanstvenih, religijskih i edukativnih vizualnih segmenata) američkog eksperimentalnog redatelja Mickia Pellerana (New York) zasnovana na ezoterijskom tumačenju broja deset i konceptu savršenstva koje se na grčkom naziva panteleemon (iz čega je izvedeno i osobno ime Pantelia, koje je prigodno eksploatirano kao naziv filma). Voiceover isprekidan niskofrekfentnim tonovima integrira isječke iz djela Aliestera Crowleya, Williama Wynna Westcotta, Williama S. Burroughsa, Helene P. Blavatsky, Arthura Avalona i Jakoba Behmena.
Pinhole Flames (Amy Schwartz), Canada, 2007, 3 minutes
Camera obscura efekt realiziran bilježenjem plamena pomoću tzv. pinhole kamere (foto uređaj bez objektiva koji se koristi za snimanje solarnih eklipsi i sličnih svjetlosnih fenomena).
Burn (Reynold Reynolds et Patrick Jolley), USA, 2002, 10 minutes
Burn je logična eksperimenalna filmska dogradnja koncepta koji su američki autori Reynold Reynolds i Patrick Jolley realizirali dvije godine ranije pod nazivom The Drowning Room (Potopljena soba; 2000). Za razliku od ranijeg uratka u kojem je interijer poplavljen, ovdje je riječ o iritiranju atmosfere realnog požara koja je postignuta zahvaljujući inventivnom snimanju u slow motion tehnici što je minimaliziralo rizike na setu. Tijekom otvorene filmske igre s vatrom akteri se kreću prostorom kao da se ništa ne događa, a za pretpostaviti je kako su neke scene (autori negiraju postprodukcijske efekte) realizirane unatoč visokoj opasnosti od samospaljivanja.
Western Sunburn (Karl Lemieux), Canada, 2007, 10 minutes
Found footage eksperiment utemeljen na odbačenim snimkama konvencionalne estetike western žanra grubo tretiranim (do spaljivanja vrpce) kako bi odavale (u okviru nove interpretacije) dojam kako kauboji, indijanci i životinje vrludaju pustinjskim pejzažima. Muziku je komponirao Radwan Ghazi Moumneh, libanonsko-kanadski producent poznat i po suradnji s članovima popularnog banda Godspeed You! Black Emperor.
Convulsion Expulsion (Usama Alshaibi), US, 2004, 6 minutes
Radikalni performance u izvedbi Alshaibieve partnerice Kristie Alshaibi (potpisane pseudonimom Echoplasm) digitalnim filmskim je efektima premetnut u košmarnu krvavu viziju.
UKUPNO TRAJANJE PROGRAMA: 81 minuta
—
Cinéma Abattoir
Cinéma Abattoir izdavačko – prikazivački je koncept (“underground film society”) koji je 2007. osmislio agilni kanadski (Montreal – Québec) filmski eksperimentator Pierre-Luc Vaillancourt. Vaillancourt je prošle godine u “ruralnoj balkanskoj divljini” Crne Gore realizirao srednjemetražni hipnotički trans uradak Ruins Rider (Vladar ruševina; 2017) koji je promoviran kao “high voltage tellurdic blast” što bi se moglo prevesti kao visokonaponski tektonski udar (trailer možete pronaći na internetskoj adresi https://vimeo.com/190051979), odnosno metafora zemlje koja se tese i iritira nervni (s naglaskom na optički) sustav. Temeljni estetski parametri Vaillancourtove recentne produkcije istovremeno su i idealni preslik sineatske arhive Cinéma Abattoir. Kanadski povjesničar umjetnosti i galerijski prezenter Pierre Rannou (osoba najzaslužnija za prvobitni plasman Vaillancourtovog koncepta) slikovito je jednostavnu poetsku formulu za kojom su se poveli autori objedinjeni pod Cinéma Abattoir etiketom nazvao konvulzivnom barbarizacijom (http://esse.ca/en/on-the-attack-the-cultural-guerilla-of-cinema-abattoir). Ovako naznačeni odnos prema filmskoj materiji prvenstveno je posljedica kreativne paralize prisutne kod niza mlađih autora koja je uzrokovana negativnim aspektima (financijska korupcija) ekstremnog produkcijskog discipliniranja koje je već duže vrijeme prisutno u okvirima kanadske kinematografije, što je gotovo posve dokinulo održivu autorsku mainstream trasu na tragu opusa Davida Cronenberga, te u prvi plan gurnulo projektnu analizu na tragu uspjeha Jamesa Camerona, a neke kultne autore srednje generacije poput Atoma Egoyana dovelo u donekle neželjenu poziciju “državnih režisera” solidno lišenih širih autoskih sloboda. Kanadska filmska avangarda istovremeno je tek simbolično prezentna u okviru održive platforme u nacionlanoj kulturi i to prvenstveno zahvaljujući veteranima poput Michaela Snowa, te impresivnom nizu mlađih sineasta kojima se u zamjenu za financiranje filmskih djelatnih praksi nudi administativno “logičnija” profesura, odnosno formalna akademska karijera. Cinéma Abattoir koncept zalaže se za regeneriranje proizvodnih kreativnih energija u okvirima šireg konteksta otpora prethodno naznačenoj temeljnoj kulturnoj matrici, te neizostavno joj pridruženoj potrošačkoj društvenoj osovini i njenim jednodimenzionalnim društvenim projekcijama. Upravo iz navedenih razloga filmovi iz prigodne Cinéma Abattoir arhive (proizvedeni između 1967. i 2008.) ne prikazuju se na konvencionalnim filmskim festivalima ni u standardnim kino dvoranama, već im je ciljana distribucija provedena putem tri DVD izdanja, uz napomenu kako su najpoželjnija mjesta javnog prikazivanja uz amaterske strukovne organizacije alternativni galerijski i koncertni prostori. Filmovi iz komercijalno dostupnog Cinéma Abattoir kataloga razgraničeni su na tri temeljne cjeline (DVD-a): à rebous (odbačeno), incarnation (ozbiljeno) i l`erotisme (erotizirano). Radi se o edicijama od 500 odnosno 1000 kopija, od kojih je manji dio dizajniran kao special edition artefakt (na projketu su manufakturno radili međunarodno poznati umjetnici poput Jérômea Bertranda). Filmovi s Cinéma Abattoir repertoara na internetskim portalima promoviraju se kao radovi prikladni publici koja preferira sineatsku materiju “crnju od taloga crne kave”, “metanarativnu na razini mise en abyme – umjetničkog koncepta filma u filmu”, “podložnu utjecajima filmskog okultizma Kennetha Angera i Étiennea O’Learya, te ishodišnom literarnom opusu Aleistera Crowleya” i tome slično. Tehnički pojednostavljeno, u pitanju je transgresivna kinematografija koja funkcionira kao idealni kvalitativni regenerator/refresher klasičnog eksperimentalnog filma, najsukladnija kolektivnim/kohezivnim undergound praksama nekih kultnih američkih redatelja kao što su (autor kovanice “cinema of transgression”) Nick Zedd, potom Richard Kern, Kembra Pfahler, Tessa Hughes-Freeland, Lydia Lunch, Casandra Stark i ostali filmski umjetnici zanatski formirani tijekom osamdesetih godina prošlog stoljeća na temeljima lower east side (New York) sineatske tradicije kojoj je najistaknutiji mainstream predstavnik kontroverzni Abel Ferrara. U godinama neposredno nakon prvobitnog organiziranja redatelji i ostali filmski aktivisti uključeni u Cinéma Abattoir proizvodnju i distribuciju izazvali su niz oprečnih reakcija temeljem kojih su prozivani i za podrivanje kanadske vlade (ministarstva kulture) i pokrajinskih vlasti Québeca jer su temeljem internacionlanog promotivnog djelovanja “perfidno podrivali profesionalnu i poželjnu sliku nacionalne filmske industrije, istodobno ne nudeći potencijalnoj publici ni najmanje natruhe autorske originalnosti”. Temeljni povod eskalaciji negativne percepcije djelovanja Pierre-Luc Vaillancourta (ponekad radikalno markiran kao ”madman behind Abattoir”) i njegovih suradnika predstavljala je ekipna europska filmska ekspedicija pod kodnim nazivom “Hérétiques: cinémas iconoclastes québécois” (“Heretici: kinematogafski ikonoklasti Québeca”), tijekom koje su održane izvrsno posjećene projekcije u metropolama poput Kiela, Lübecka, Hamburga, Parisa, Lausannea, Nantesa, Berlina, Krakowa i Amsterdama. Ekskurzija je okarektitirana kao ograničeni gerilski atak s elementima agresivnog zaposjedanja javnog kulturnog prostora, svojevrsna filmska sabotaža provedena mimo bilo kakvog promotivnog komercijalnog koncepta. Osim organiziranja proizvodno – distribucijskih djelatnosti Pierre-Luc Vaillancourt godinama je u Montrealu na različitim lokacijama organizirao projekcije simptomatičnih filmskih uradaka na temeljima kojih se intenzivnije razvija i suvremena transgresivna kinematografija. U njegovom reprezentativnom odabiru za buduća konvencijska tumačenja fenomena našli su se, između ostalih, zapaženi dugometražni igrani filmovi Jeana Rollina (Le masque de la Méduse – Meduzina maska; 2009), Nelsona Lik-wai Yua (All Tomorrow’s Parties – Sve buduće zabave/stranke; 2003) i Nick Zedda (War Is Menstrual Envy – Rat je menstrualna zavist: 1992). Iako je Cinéma Abattoir koncept već duže vijeme u fazi hibernacije, mnogi autori uključeni u projekt (primjerice Aryan Kaganof, Dyonisos Andronis, Usama Alshaibi, Breyer P-Orridge, Ben Russel, Ken Jacobs, Serge de Cotret, Amy Schwartz…) iznimno su (neki i unatoč poodmakloj dobi) aktivni u sferi filmske proizvodnje kao i u širem kontekstu umjetničkih praksi općenitio. Kao logičnu posljedicu simptomatičnog modela globalnog udruživanja eksperimentalnih sineasta kojeg je isprovocirao Pierre-Luc Vaillancourt može se sagledati i aktualno djelovanje udruge Experimental Film Society sa sjedištem u Dublinu koja je osnovana 2000. u Teheranu i aktivno opstaje prvenstveno zahvaljujući agilnosti svog utemeljitelja Rouzbeha Rashidia koji je istovjetni model suradnje (za pretpostaviti je) aticipirao nekoliko godina prije formiranje Cinéma Abattoir “mreže”. Rane autorske radove iz kataloga Experimental Film Society (http://www.experimentalfilmsociety.com/ ) Kino klub Split je prikazao u sklopu prošlosezonskog programa projekcija. Ne teba čuditi ni što je primat imigranata u koheziji eksperimentalne filmske proizvodnje prisutan kao globalni trend kondenziran u epicentrima naznačene sineatske tradicije koje predstavljaju europske i američke metropole jer je domena avangarde tradicionalno povezana i sa univerzalnim zahtjevom za slobodom izražavanja i stvaranja, te pridruženim individualnim osobađanjem od iracionalne disciplinske stege u svim društvenim domenama koju nameću demokratski nedovoljno razvijene zemlje koje potiču emigracijske procese na svom teritoriju. Sukladno tome suvremenu undergound scenu u SAD rezimira i Jack Sargent u svojim recentnijim studijama Against Contol (Protiv kontrole; 2014) i Flesh and Excess (Tjelesnost i neumjerenost; 2016). Pierre-Luc Vaillancourt i “slučaj” Cinéma Abattoir autora dokazali su (možda i presudno), zahvaljujući prethodno spomenutim konfliktima s kanadskom kulturnom administacijom, kako je u pitanju borba za ideale za koje pretjeranog razumijevanja nemaju ni centri administativne moći u širem političkom kontekstu tzv. razvijenog zapada. Simbolična klaonica filmskog tkiva u režiji Vaillancourta i njegovih suradnika zapravo je grubi/sirovi obdukcijski postupak nad klasičnim eksperimentalnim filmom koji istovremeno nameće i temeljne smjernice za buduća sofisticirana seciranja.
Projekcije petkom u Kino klubu Split edukativnog su karaktera, namijenjene članovima i ostalim zainteresiranima, ulaz je besplatan, svi su dobrodošli…
Za Kino klub Split:
Darko Duilo
