U petak 30.11. u 20:30 u projekcijskoj sali Kino kluba Split možete prisustvovati retrospektivnoj projekciji kratkih radova poljsko-francuskog animacijskog genija i jednog od pionira nove europske filmske avangarde Piotra Kelmera.
Piotr Kamler – Alkemija elementarnih čestica
Poljsko-francuski redatelj i scenarist Piotr Kamler (1936) uz (s obzirom na poodmaklu životnu dob) znatno agilnijeg austrijskog eksperimentalnog “filmskog arhitektu” Petera Kubelku (1934) pionir je primjene tzv. asocijativnih tehnika pri integraciji zvuka i slike koje su se razvile iz fenomena poznatog kao “tape music”, a koji u širem kontekstu elektonskog skladanja obično povezujemo s rusko-američkim avangadnim dvojcem Vladimirom Ussachevskym (1911-1990) i Ottom Lueningom (1900-1996) koji su 28. Listopada 1952. održali prvi historijski zabilježen koncert elektronske (tape) muzike u Muzeju moderne umjetnosti (MoMA) u New Yorku koji su odradili uz angažman norveških (Oslo) filharmoničara i solista (zvučni zapis je krajem iste godine na LP ploči objavila izdavačka kuća Desto Records). Koordinate prostora i vremena interpretirane direktnim zvukom bez prethodno zadanih kompozicijskih pavila definirane su segmentno kao “Sonic Contours”, “Low Speed”, “Fantasy in Space”, “Incantation”, “Invention in Twelve Notes”, “Moonflight”, “Lyric Scene” i “Legend” čime je nametnuta specifična autonomna “slika” elementarnih proizvoljnih procesuiranja kod publike, na čemu će se kasnije bazirati homogeni audio-vizualni koncept eksperimentalnih filmova. Postupak su u apstraktnijem pravcu formiranja“čiste kompozicije” naknadno usavršili neki minimalistički skladatelji poput Stevea Reicha (1936) i Gavina Bryarsa (1943). Zahvaljujući Istraživačkom odjelu nekadašnjeg ORTF-a (Office de Radiodiffusion Télévision Française, danas poznat kao RTF – Radiodiffusion-Télévision Française) mladi je Piotr Kamler nakon okončane Umjetničke akademije u Varšavi i selidbe zbog nastavka studija u Pariz (1959) dobio posao pri toj uglednoj instituciji kako bi nastavio istraživanja na polju vezanja slike i zvuka koje smo u grubim crtama prethodno prezentirali. Ravnatelj ORTF-a u tom periodu bio je Pierre Schaeffer (1910-1995), koji se osim kompozicijskim i profesorskim zanatom bavio i “broadcast” tehnologijama, te naprednim audio inženjeringom. Uz njegove preporuke talentirani je poljski imigrant dospio u društvo ključnih ličnosti konkretne elektronske muzike toga perioda kao što su Bernard Parmegiani (1927-2013) Iannis Xenakis (1922-2001), Francois Bayle (1932) i principijelini hrvatski disident (naturaliziani Francuz) Ivo Malec (1925) poznat i po negiranju i odbijanju nacionalne nagrade za životno djelo “Vladimir Nazor”.
Since it was founded in 1960, the research department of the RTF, directed and led by Pierre Schaeffer, had the purpose of supporting the authors wishing to associate themselves with the study of the reports of sound and picture. This basic research was governed by an experimental approach which asserts itself, from 1962, in successive stages: Testing studio, Office for concrete music and Center for studies of the radio-television emissions. Between basic research and professional production, a common denominator was personal artistic creation. Already, the interdependence of traditional arts and new communication techniques was rapidly attracting many painters and graphic artists. Some of them forced filmmakers to learn special effects as pure optical phenomena or connected with process of forming electronic animation film. Little by little, original works were elaborated with prototypes of a new cinema language.
Prigodom inauguracije Piotra Kamlera u kompleksni pogon ORTF-a Pierre Schaeffer je naglasio kako idealni istraživač po definiciji još nije angažiran, ali je dolaskom talentiranog Poljaka otvorena mogućnost da se, zahvaljujući višim informativno-edukacijskim standardima, u kratkom vremenu profilira više njih (što se pokazalo i kao točna prognoza, jer su u godinama koje slijede inventivni mladi Kamlerovi suradnici izdigli francusku nacionalnu televizijsku kuću na razinu tehničke kvalitete koja je dostojno konkurirala američkim elektronskim medijskim mastodontima. Prve autorske filmove Kamler je, prema vlastitom kazivanju izradio krenuvši od tehničko-tehnološkog “scratcha” u maniri manufakturnog najamnog radnika prema standardima razvijenog Srednjeg vijeka. Sve je linije na papiru povukao rukama koristeći se jednostavnim stolom tipičnim za opremu školskih učionica. Od prvobitnog dizajna, preko docrtavanja, snimanja i montianja sličica dolazio je do konačnog produkta zatvoren sam u maloj uredskoj prostoriji u koju nitko osim njega nije ulazio. Zahvaljujući nesvakidašnjoj pasiji Kamler je veći dio života proveo metaforički ukopan u svijet svoje imaginacije koji je doživljavao kao jedini stvaran svijet, a svoju je ulogu u njemu svodio na prostu vizualizaciju u pravcu prvobitnog dokazivanja njegove suštinske opstojnosti koja se neprekidno disperzira zahvaljujući nepostojanosti ljudske prirode. “Fantastični svijet napučen bizarnim kreaturama i situacijama” – kako je Kamlerov opus jednom prigodom ukratko opisao bugarsko-francuski ekspert za eksperimenalnu kinematografiju Raphaël Bassan (1948) – “barokni je prizor konstruiran dubinski analiziranim materijalom, bojama i sjenama, te istovremeno eklektičan, kompleksan i kontradiktoran koncept koji se, razabiruči prema logici živog, nameće upravo kao realan svijet koji napućujemo. Plastično dočaravanje navedenog paradoksa permanentni je trademark i temeljna preokupacija Kamlera kao redatelja/animatora i scenariste koji je impresivnu karijeru satkao na temeljnom porivu masivnog materijalnog osiguravanja prvobitne krhke strukture (vinjete svijeta kao mikrozadanosti u odnosu na koju ne postoji fundamentalniji princip unatoč jalovoj fizikalnoj progresiji), te reduciranju dramaturgije filmskog iskaza na fundamenalne procese izrazito naglašene naturalnosti, te istovremeno dostatno vizualno atraktivne kako bi se pokazali dostojni održavanja iluzije o skladu i estetskoj harmoniji umjetničkog/umjetnikovog koncepta univerzuma. Intenzivni kolorit i razigrana svjetla likvidno osjetljivih rubova i dometa u Kamlerovim animacijama funkcioniraju kao teatarski scenski trikovi zahvaljujući kojima se dokida banalnost zbivanja na sceni, a jedinstveni amalgam svih tvorbenih elemenata produkcije postaje paradoksalno vizualno konfliktan pedantnijoj kritičkoj simplifikaciji svojih sastavnih dijelova zahvaljujući harmoničnoj silini koja se nameće kao nesvakidašnji vizualni monument.
“The genesis of these volumes is presided over by a complex game of single machines that signal the skill of the animator Piotr Kamler. To give a fantastic approach to the film, we are told that an important event must arise from the meeting of a privileged moment and a human. This moment arrives and leads, in an incredible graphic delirium, the self-destruction of the city.”
(Raphaël Bassan, speaking about feature film version of Kamler`s “Chronopolis”, 1982)
Svoj umjetnički kompromis Piotr Kamler je bazirao na kompoziciji, preciznije komponianoj filmskoj muzici, slijedom čega je (u različitim etapama karijere) surađivao s renomiranim suvemenim skladateljima avangardne provenijencije kao što su Luc Ferrari, Iannis Xenakis, François Bayle, Philippe Carson, Bernard Parmegiani, Ivo Malec, Pierre Vaneck i Robert Cohen-Solal. Na svečanoj cerremoniji održanoj u njegovu čast Piotr Kamler je u Parizu 1975. proglašen francuskim Vitezom znanosti i umjetnosti. Do umirovljenja sredinom devedesetih godina prrošlog stoljeća realizirao je 22 filma:
1959 – Miasto/La Ville
1959 – Continu Discontinu
1960 – Bajka/Conte
1961 – Lignes et points/Linie i punkty
1961 – Composition
1961 – Danse
1962 – Reflets/Odbicia
1963 – Meurtre/Morderstwo
1963 – Hiver/Zima
1964 – Galaxie
1965 – Tournoi
1966 – La Planète verte/Zielona planeta
1967 – Le Départ/Odjazd
1968 – L’Araignélefant/Słonioga
1968 – Le Trou/Dziura
1969 – Le Labyrinthe/Labirynt
1970 – Délicieuse catastrophe/Słodka katastrofa
1973 – Cœur de secours/Zapasowe serce
1975 – Le Pas/Krok
1977-1982 – Chronopolis
1988 – Chronopolis
1993 – Une Mission éphémère/One Ephemeral Mission/Ulotna Misja
U sklopu ove jednovečernje prezentacije Kamlerovih radova Kino klub Split prikazuje devet kratkih filmova (DVD kopije) iz svih perioda autorove karijere:
L’Araignélefant 1968 10 min
Cœur de secours 1973 9 min
La Planète verte 1966 9 min
Le Labyrinthe 1969 12 min
Le Pas 1975 7 min
Une Mission éphémère 1993 9 min
Hiver 1963 9 min
Le Trou 1968 2 min
Délicieuse catastrophe 1970 12 min
Ukupno trajanje programa: 79 minuta
Projekcije petkom u Kino klubu Split edukativnog su karaktera, namijenjene članovima i ostalim zainteresiranima, ulaz je besplatan, svi su dobrodošli…
Za Kino klub Split:
Darko Duilo
…
